System kaucyjny w Łotwie

System kaucyjny na Łotwie został uruchomiony w lutym 2022 r. w następstwie regulacji prawnych przyjętych w listopadzie 2019 r. W ich skład wchodziły: 

• nowelizacja ustawy o opakowaniach określająca ramy prawne dla implementacji systemu kaucji za opakowania po napojach na Łotwie wprowadzająca: 

– definicje, 

– wymogi dla operatora i interesariuszy systemu kaucyjnego

– zasady monitorowania i kontroli;

• rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie funkcjonowania systemu kaucyjnego obejmujące:

– zakres i rodzaje opakowań; 

– procedury rejestracji opakowań depozytowych; 

– opłaty za depozyt, zarządzanie opakowaniami depozytowymi i za uczestnictwo w systemie depozytowym; 

– minimalne wymagania dotyczące zasięgu terytorialnego miejsc składowania opakowań depozytowych; 

– rolę samorządów; 

– procedury dotyczące ewidencjonowania; 

– obowiązki sprawozdawcze.

Wprowadzone regulacje cieszą się znacznym poparciem społecznym, bo aż 84% badanych Łotyszy uznaje ich wprowadzenie za konieczne, a jedynie 11% obywateli krytycznie podchodzi systemu.

Operatorem systemu jest organizacja non profit założona przez producentów napojów w opakowaniach (78,31% udziałów), punkty handlowe (9,64% udziałów) oraz recyklerów (12,05% udziałów).

Obejmuje opakowania szklane, PET oraz metalowe puszki od napojów bezalkoholowych, piwa i innych napojów o zawartości alkoholu do 6%. Wysokość kaucji została wyznaczona na 0,10 euro. 

System jest obowiązkowy: 

• na terenach wiejskich dla punktów handlowych o powierzchni równej lub większej niż 60 m2
• na terenach miejskich dla tych od 300 m2 powierzchni.

System kaucyjny na Łotwie funkcjonuje w oparciu o 991 automatów w sklepach (docelowo ma ich być 1080), 167 kiosków zewnętrznych (automatach w wersji kontenerowej) oraz 425 punktów zbiórki manualnej. 

Operator podpisał umowy z ponad 400 przedsiębiorstwami zarządzającymi punktami handlowymi oraz z 206 przedsiębiorcami wprowadzającymi opakowania na rynek. W bazie zarejestrowano ponad 3,5 tys opakowań. 

Płynne wdrożenie systemu wymagało wprowadzenia okresu przejściowego, w którym na półkach sklepowych znajdowały się równolegle pakowania posiadające i nieposiadające oznaczeń systemu kaucyjnego. Obowiązywał on od 1 lutego 2022 r. do 1 sierpnia 2022 r., a po tej dacie do sprzedaży mogły trafić jedynie opakowania przeznaczone do funkcjonowania w systemie kaucyjnym i stosownie oznaczone. 

Łotewski system kaucyjny obejmuje opakowania wielokrotnego użytku, które stanowią w tym kraju 20% całego rynku opakowań do napojów. Co ważne, operator oferuje zainteresowanym przedsiębiorcom także uniwersalne opakowania wielokrotnego użytku, z których obecnie korzysta już 15 wprowadzających.

Podsumowanie

Łotewski rząd, ale także i operator systemu wyciągnęli wnioski z wprowadzania podobnych rozwiązań w krajach regionu. Jako kluczowe uznali:

• udział przedstawicieli handlu w strukturze operatora,
• wprowadzenie realistycznego, ale jednocześnie maksymalnie krótkiego okresu przejściowego,
• wprowadzenie oznaczeń opakowań w systemie, znacząco różniących się graficznie od tych w krajach ościennych,
• wprowadzenie regulacji, które powodują, że opakowania w systemie kaucyjnym stają się odpadem dopiero na etapie ich przyjęcia w centrach logistycznych operatora systemu,
• wprowadzenie klarownych regulacji, umożliwiających organizowanie zewnętrznych kiosków systemu kaucyjnego.