Do końca roku ma zostać wydane rozporządzenie Ministerstwa Klimatu i Środowiska dotyczące opłaty produktowej. To ważna sankcja dla przedsiębiorców, którzy nie zapewnili wymaganego poziomu selektywnej zbiórki oraz wykorzystania materiałów z recyklingu dla swoich produktów. W założeniu wysoka opłata miała motywować producentów do uczestnictwa w systemie kaucyjnym, jednak przy skandalicznie niskich stawkach zaproponowanych przez MKiŚ, przyniesie to odwrotny skutek. W swoich stanowiskach przesłanych Ministerstwu pisze o tym 10 instytucji i organizacji pozarządowych
13 lipca 2023 przyjęta została ustawa o systemie kaucyjnym. Odbyło się to przy poparciu większości partii politycznych, głosami 433 posłów i posłanek, którzy zdecydowali, iż projekt ten jest właściwą odpowiedzią na wyzwania jakie stawia przed nami gospodarka o obiegu zamkniętym oraz ambicje w zakresie ochrony środowiska. To sprawdzona w wielu krajach europejskich recepta na spełnienie poziomów recyklingu plastiku, szkła i metalu jak również szansa na nowe, zielone miejsca pracy. Ustawa kaucyjna to także remedium na gigantyczne kary nakładane na Polskę za niespełnienie poziomów, które w 2022 roku wyniosły ponad 2 miliardy złotych oraz redukcję kwoty tzw. podatku od plastiku.
Prawidłowe funkcjonowanie systemu kaucyjnego, który ma zacząć działać w Polsce od stycznia 2025 roku, zależy od wielu czynników. Jednym z nich jest właściwe określenie stawek opłaty produktowej. Opłata ta powinna być ekonomicznym bodźcem gwarantującym, że wprowadzającym będzie zależało na maksymalizacji zbiórki odpadów opakowaniowych po napojach. Zaproponowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska stawki są krytycznie niskie, co może zadziałać w przeciwny do zamierzonego sposób, zniechęcając przedsiębiorców do działań mających na celu włączenie się do systemu kaucyjnego, co finalnie zagrozi poprawnemu jego działaniu w Polsce.
W odpowiedzi na propozycję MKiŚ, wspólnie z 10 instytucjami i organizacjami pozarządowymi (WWF, Stowarzyszenie Nowa Idea, Circular Together, OIGO, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA, Fundacja Frank Bold, Instytut Gospodarki o Obiegu Zamkniętym, EEB, Reloop, BoMiasto, Polskie Stowarzyszenie Zero Waste) przesłaliśmy swoje stanowiska, postulujące utrzymanie maksymalnych stawek zaproponowanych w ustawie.
– Jako Polskie Stowarzyszenie Zero Waste postulujemy by wysokość opłaty produktowej była określona wg maksymalnej stawki zapisanej w ustawie kaucyjnej i wynosiła 25 zł za kilogram w każdym roku funkcjonowania systemu. Może się to okazać jedynym skutecznym sposobem na zagwarantowanie realnego działania przedsiębiorców w miesiącach poprzedzających wprowadzenie systemu i pozwoli im na stworzenie efektywnego, przyjaznego dla konsumentów rozwiązania – komentuje Joanna Kądziołka, prezeska Polskiego Stowarzyszenia Zero Waste.
Przykładem takiej strategii jest system działający na Słowacji, gdzie opłata produktowa wynosi 6 euro za kg, czyli ok 25 zł, co przekłada się na wysoką efektywność całego systemu.
– Opłata produktowa ma na celu zapewnienie szybkiego i skutecznego wprowadzenia oraz efektywnego działania systemu kaucyjnego i jest sankcją karną za niewykonanie przez wprowadzających obowiązków związanych z ROP za opakowania. Stawki podane w projekcie Rozporządzenia – symboliczne 10 gr w 2025 i 1 PLN w 2026 r – nie spełniłyby funkcji opłaty produktowej. Proponujemy więc zatem zwiększenie ich poziomu do maksymalnej stawki wskazanej w ustawie – komentuje Tomasz Wojciechowski, przedstawiciel Instytutu GOZ.