Raport z badania ankietowego „System kaucyjny w Polsce”

Polska ma 5 lat na pełne wdrożenie pakietu dyrektyw wprowadzających model gospodarki o obiegu zamkniętym, który zakłada m.in., iż poziom recyklingu odpadów komunalnych w Unii Europejskiej ma wynosić 50% w 2020 r., a do 2025 roku recykling butelek plastikowych musi osiągnąć poziom 77% oraz 90% w 2030 r. Ponadto od 2025 roku butelki PET będą musiały być produkowane z 25% udziałem recyklowanego plastiku, a po roku 2030 udział ten zostanie zwiększony do 30%. Jesteśmy dopiero na początku tej drogi.

Jak zrealizować te obowiązki? Ministerstwo Środowiska pracuje obecnie nad ustawą o rozszerzonej odpowiedzialności producenta, a więc do zmian powinni już przygotowywać się producenci żywności, opakowań, samorządy, instalacje przetwarzania odpadów i recyklerzy. Pomysłów na zrealizowanie powyższych obowiązków jest wiele, a jedną z propozycji, którą popieramy jest wprowadzenie obowiązkowego systemu kaucyjnego na opakowania jedno- i wielokrotnego użytku po napojach (butelki plastikowe, szklane i puszki). W Unii Europejskiej 10 krajów już wprowadziło system kaucyjny, a 7 jest na ostatnim etapie jego planowania. Teraz czas na Polskę! Kampania „WRZUCAM, nie wyrzucam” to pierwsze w Polsce działania komunikujące potrzebę wprowadzenia obowiązkowego systemu kaucyjnego.

Korzystając z narzędzia instytutu badawczego Biostat, w lipcu 2019 r. zadaliśmy Polakom 5 pytań związanych z wprowadzeniem systemu kaucyjnego, wynika z nich, że niemal 90% naszych rodaków chciałoby wprowadzenia obowiązkowego systemu kaucyjnego na opakowania jedno i wielorazowe po napojach, a ponad 60% badanych uważa, że system kaucyjny można rozszerzyć na inne opakowania na żywność. Polacy zauważają wady naszego systemu segregacji odpadów: ponad 60% respondentów oceniło system jako „zły” i „bardzo zły”, a tylko jedna trzecia jako „dobry” i „bardzo dobry”. System kaucyjny mógłby podnieść tę ocenę i rozwiązać wiele problemów i ponad dwie trzecie respondentów wskazało, że czystsze środowisko i mniejsza ilość odpadów to potencjalny skutek tego rozwiązania. Ponad 45% respondentów widzi też w systemie kaucyjnym możliwość dodatkowego zarobku dla osób zbierających odpady – to pozytywna informacja, bo nie ważne kto odda butelkę do sklepu, ważne, że trafi ona do recyklingu. Ponad 30% badanych wskazało, że ich zdaniem system kaucyjny zmniejszy ilość odpadów zalegających na składowiskach. Zapytaliśmy także o proponowaną wysokość opłaty kaucyjnej na jedno opakowanie, najczęściej udzielana odpowiedź to 50 groszy, które w naszym zapytaniu było najwyższą kwotą. Pamiętajmy przy tym, że opłata kaucyjna to kwota, którą dopłacamy do produktu w momencie jego zakupu i która jest nam zwracana przez automat lub sprzedawcę w momencie zwrotu opakowania do punktu handlowego. W Norwegii można przekazać opłatę kaucyjną na rzecz organizacji charytatywnej (PCK), postanowiliśmy zapytać naszych badanych o nastroje związane z taką propozycją. Odpowiedzi napawają nas optymizmem, bo ponad połowa Polaków jest skłonna oddać opłatę kaucyjną na rzecz organizacji pożytku publicznego.