Belgijska Frandria testowała w tym roku alternatywny, cyfrowy system kaucyjny, który działa na zasadzie zbierania opakowań w przestrzeni publicznej i ich raportowania za pomocą aplikacji. Pierwsze testy tego systemu wzbudziły poważne wątpliwości opinii publicznej oraz gmin. Aż 55 gmin flandryjskich[i] podpisało się pod listem wzywającym władze do wprowadzenia systemu kaucyjnego, który jest oparty na kaucji i jej odzyskaniu w sklepie, a nie poprzez aplikację. Tak zwany cyfrowy system nie będzie dostępny dla wszystkich obywateli. Nie wszyscy bowiem posiadają smartfona, konto bankowe, dostęp do Internetu. Turyści, dzieci i osoby niepełnosprawne to także grupy zagrożone wykluczeniem.
System cyfrowy nakłada dużą część odpowiedzialności na władze lokalne. Będą one musiały zainstalować tysiące dodatkowych publicznych pojemników na odpady i zorganizować ich odbiór. Miasta i miasteczka byłyby również zobowiązane do dystrybucji i zarządzania „domowymi skanerami” dla obywateli, którzy nie czują się komfortowo ze smartfonami i aplikacjami mobilnymi. W rzeczywistości to producenci i supermarkety, którzy produkują i sprzedają opakowania, powinni być odpowiedzialni za ich zbieranie. Jest to zasada „zanieczyszczający płaci”. Dzięki cyfrowemu depozytowi supermarkety uwalniają się od tego ciężaru i przenoszą go na władze lokalne. Prawdopodobne jest zatem, że ukryte koszty ostatecznie spadną na samorządy.
W belgijskiej propozycji tzw. cyfrowego systemu istnieje wiele wyzwań, w tym:
- koszty realizacji i sprostanie wyzwaniom technicznym, w szczególności związanym z drukowaniem seryjnych znaczników na wszystkich formatach pojemników bez spowalniania produkcji
- obawy dotyczące braku dostępności dla ogółu społeczeństwa, poprzez wykluczenie osób nieposiadających smartfonów
- niepewność co do skuteczności tzw. cyfrowego systemy w kontekście prawidłowych zachowań konsumentów (gdy weźmie się pod uwagę potencjalną możliwość odbioru kaucji bez prawidłowego zwrotu pojemników). Może to być szczególnie problematyczne w warunkach „on-the-go”.
Jednocześnie, nie zebrano dowodów przemawiających za tym, że tzw. cyfrowy system kaucyjny podniesie poziomy zwrotu opakowań, redukcji zaśmiecania, zwiększenia jakości strumienia do recyklingu ponad to co udowadnia tradycyjny system kaucyjny, jaki będzie wprowadzony w Polsce.
[i] lista gmin, które sprzeciwiają się tzw cyfrowemu SK i wzywają do wprowadzenia SK, który jest dostępny dla wszystkich i który będzie miał efekt w postaci lepszej zbiorki, wyższej wartości surowców wtórnych, ograniczenia odpadów w środowisku: Affligem, Anderlecht, Asse, Awans, Baelen, Bastogne, Bekkevoort, Bouillon, Bredene, Büllingen, Bütgenbach, Ciney, Court-Saint-Etienne, Couvin, Diksmuide, Écaussinnes, Essen, Frasnes-Les-Anvaing, Geraardsbergen, Gouvy, Grâce-Hollogne, Haacht, Halen, Hamont-Achel, Hannut, Hechtel-Eksel, Ingelmunster, Jette, Kinrooi, Lebbeke, Lendelede, Leuze-en-Hainaut, Liedekerke, Lierde, Lo-Reninge, Lochristi, Merchtem, Mettet, Mont-Saint-Guibert, Mouscron, Olne, Oostkamp, Oostrozebeke, Retie, Roeselare, Ruiselede, Sprimont, Ternat, Tielt-Winge, Trois-Ponts, Walhain, Wichelen, Wortegem-Petegem, Zelzate, Zoutleeuw